Zakończenie, Wykaz skrótów, Bibliografia

« Rozdział IV: Działalność Ruchu Narodowo Radykalnego «

[ Obóz Narodowo-Radykalny ]

Zakończenie

Obóz Narodowo Radykalny powstał w wyniku rozgoryczenia w jaki sposób traktowali młode pokolenie endeków starsi działacze Stronnictwa Narodowego, którzy byli przywiązani do tradycji parlamentarnych i za pomocą demokratycznych środków chcieli przejąć władze. Młodzi wiedzieli że piłsudczykom, którzy władze przejęli siłą tylko w taki sposób będzie można ją odebrać. Zarówno Starym jak i Młodym przyświecały te same cele i ideały, ale za pomocą innych dróg chcieli je urzeczywistnić, Piasecki mawiał "cel nie uświęca środków, ale je wskazuje" .ONR stał się formacją ukazującą inną, nową formę polskiego nacjonalizmu, nie było to jak wielu lewicowych, marksistowskich historyków i publicystów przedstawia jako polskie odzwierciedlenie włoskiego faszyzmu bądź nawet niemieckiego narodowego socjalizmu. Nacjonalizm głoszony przez Oenerowców był wyłącznie polskim tworem, był wyrazem z jednej strony postępującego radykalizmu w kwestiach społeczno gospodarczych a z drugiej strony prawdziwego renesansu katolickiego wśród młodego pokolenia działaczy narodowych⁹³.

Oenerowcy odznaczali się wielkim zapałem, żywiołością, chęcią walki przepełnioną wiarą w budowę Wielkiej Polski - Katolickiego Państwa Narodu Polskiego. ONR był organizacją bezkompromisową, nie cofającą się przed użyciem nawet drastycznych działań w dążeniu do obranego szlachetnego celu. Postulowali monoideowość i monopartie (system wodzowski - RNR) gdyż ówczesne ugrupowania polityczne przesiąknięte były ideą łatwych kompromisów i ustępstw oraz stały się główna przyczyną podziałów narodu na lewice i prawice, burżuii i proletariuszy etc. Chcieli dać temu kres głosząc ideały jedności narodowej, jednej kultury, jednej psychiki, jednego typu myślenia i działania, tych samych dążeń, ideałów, ambicji, wierzeń, wspólnej walki narodu z obcymi wpływami (jakich w tamtych czasach nie brakowało) jako głównej przyczyny trapiących ojczyzne nieszczęść i niedostatków.

Wiele w tym ruchu było idealizmu przepełnionego narodowo katolickim mistycyzmem. Cały system społeczny w Wielkiej Polsce miał wypływać z średniowiecznego porządku, nie chodzi tutaj o przywrócenie feudalizmu, lecz wskrzeszenie idei Bożego ładu na ziemi.

W tej pracy nie została wykorzystana praca Miłosza Sosnkowskiego "Krew i Honor" napisana na seminarium magisterskim na Uniwersytecie Warszawskim a następnie opublikowana przez wydawnictwo powiązane z Narodowym Odrodzeniem Polski.

W dalszych badaniach nad ONR należało by większy nacisk położyć nad badaniem archiwaliów wytworzonych przez policje (np. raporty z przesłuchań) dotyczących przebiegu rozruchów, w których uczestniczyli członkowie ONR i RNR. gdyż dotychczas w napotkanych pracach autorzy przedstawiają jedynie fakt i skutki zajść. Kolejnym postulatem badawczym może być działalność poszczególnych komórek terytorialnych Obozu Narodowo Radykalnego.

Wykaz skrótów

OA-OWP - Oddział Akademicki OWP

BBWR - Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem

KPM - Komitet Prasy Młodych

KPONR - Komitet Porozumiewawczy Organizacji Narodowo Radykalnych

MSW - Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

MW - Młodzież Wszechpolska

NOB - Narodowa Organizacja Bojowa

NOP - Narodowa Organizacja Pracy

NOP - Narodowe Odrodzenie Polski

NPR - Narodowa Partia Robotnicza

OM- TUR - Organizacja Młodzieżowa Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych

ONR - Obóz Narodowo Radykalny

OPN - Organizacja Polityczna Narodu

OWP - Obóz Wielkiej Polski

OZN - Obóz Zjednoczenia Narodowego

POW - Powszechna Organizacja Wychowawcza

PPS - Polska Partia Socjalistyczna

PSL - Polskie Stronnictwo Ludowe

RM-OWP - Ruch Młodych OWP

RNR - Ruch Narodowo Radykalny

SM- SN - Sekcje Młodych SN

SN - Stronnictwo Narodowe

ZLN - Związek Ludowo Narodowy

ZMN - Związek Młodych Narodowców

ZMP - Związek Młodej Polski

ZNP - Związek Nauczycielstwa Polskiego

Bibliografia

Źródła drukowane:

1. Dmowski R., Kościół Naród i Państwo, wyd. 7, Wrocław 2000.

2. Piasecki B., Duch czasów nowych a Ruch Młodych, Warszawa 1935.

3. Popularne wskazania dla działacza narodowego, "Polska dla Polaków, Władza dla Narodu", wyd. 2 po konfiskacie, Włocławek 1938.

4. Przełom Narodowy, Zasady programu Narodowo-Radykalnego, red. B. Piasecki, Warszawa 1937.

Źródła pamiętnikarskie:

1. Przetakiewicz Z., Od ONR-u do PAX-u, Wspomnienia, Warszawa 1994.

Opracowania:

1. Engelgard J., Słowo wstępne w: Z. Przetakiewicz, Od ONR-u do PAX-u, Wspomnienia, Warszawa 1994.

2. Grott B., Katolicyzm w doktrynach ugrupowań Narodowo Radykalnych do 1939r., Kraków 1987.

3. Grott B., Nacjonalizm chrześcijański, Myśl społeczno państwowa formacji narodowo katolickiej w Drugiej Rzeczpospolitej, Kraków 1991.

4. Grott B., Nacjonailzm i religia, Proces zespolenia nacjonalizmu z katolicyzmem w jedną całość ideową w myśli Narodowej Demokracji 1926-1939, Kraków 1984.

5. Kawalec K., Narodowa Demokracja wobec faszyzmu 1922-1939, Warszawa 1989.

6. Kawalec K., Roman Dmowski, Warszawa 1996.

7. Lipski J. J., Antysemityzm ONR Falanga w: J. J. Lipski, Tunnika Nessora, Szkice o literaturze i nacjonaliźmie, Warszawa 1992.

8. Lipski J. J., Katolickie Państwo Narodu Polskiego, Londtn 1994.

9. Litewka S., Koncepcje społeczno gospodarcze ONR Falangi, Lublin 1993.

10. Micewski A., Współrządzić czy nie kłamać, PAX i Znak w Polsce 1945-1976, Paryż 1978.

11. Majchrowski J. M. Geneza politycznych ugrupowań katolickich, Stronnictwo Pracy, grupa "Dziś i Jutro", Paryż 1984.

12. Majchrowski J. M., Ideologia miesięcznika "Młoda Polska" w okresie współpracy Obozu Zjednoczenia Narodowego z Ruchem Narodowo Radykalnym, Kraków 1977.

13. Majchrowski J. M., Silni Zwarci Gotowi, Myśl polityczna Obozu Zjednoczenia Narodowego, Warszawa 1985.

14. Mich W., Obcy w polskim domu, Nacjonalistyczne koncepcje rozwiazania problemu mniejszości narodowych 1918-1939, Lublin 1994.

15. Rudnicki S., Obóz Narodowo Radykalny, Geneza i działalność, Warszawa 1985.

16. Rudziński E., Bojówki ONR na ulicach Warszawy w 1934r. w: Pokolenia 4-5:1962.

17. Siekanowski P., Obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej 1934-1939, Warszawa 1991.

18. Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893-1939, Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław 1980.

19. Windyga M., Obóz Narodowo Radykalny w Warszawie miedzywojennej w; Warszawa II Rzeczpospolitej 1918-1939, t.2, Warszawa 1970.

20. Żebrowski L., Przedmowa w: P. Siekanowski, Obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej 1934-1939, Warszawa 1991.

« Rozdział IV: Działalność Ruchu Narodowo Radykalnego «

[ Obóz Narodowo-Radykalny ]

Rafał Dobrowolski